Van badhuis tot brouwerij

Onlangs had de windmolen de Gooyer het flink te verduren tijdens de sneeuwstorm die het land in zijn greep hield. Maar hij staat er al tweehonderd jaar en laat zich dan ook niet afschrikken door een beetje sneeuw. Maar voor de goede orde: onze brouwerij bevindt zich, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, niet ín deze tweehonderd jaar oude reus maar in het pand ernáást. Het gebouw waar je tegenwoordig onze brouwerij en proeflokaal vindt, is het voormalige badhuis de Funen. Een geschiedenisles!

Badhuizen in Amsterdam

Tot de jaren zestig van vorige eeuw was een douche een luxe, iets waar lang niet iedere woning in het Amsterdam van toen over beschikte. Men waste zich onder de kraan en eens per week in de tobbe. Ter aanvulling werd eens per week of maand een gemeentelijk badhuis bezocht. Hier kon men zich tegen een zeer vriendelijk bedrag douchen. Deze badhuizen lagen verspreid over de hele stad maar waren vooral te vinden in wijken met oude arbeiderswoningen, zoals in Oost. Geleidelijk aan kregen steeds meer woningen een douche en werden badhuizen overbodig. De leegstaande panden werden gesloopt of kregen een nieuwe bestemmingen. Zo zit in het voormalige badhuis op het Javaplen een restaurant gevestigd met de weinig verrassende naam: Het Badhuis.

Het badhuis aan de Funenkade

Het badhuis aan de Funenkade, daar waar wij tegenwoordig ons bier brouwen, opende in 1911 zijn deuren. Maar hoe we daar in hemelsnaam beland zijn? Om daar achter te komen moeten we terug in de tijd, 32 jaar om precies te zijn. Rond deze tijd brouwde Kaspar Peterson, oprichter van onze brouwerij, zijn bier thuis in zijn oude woning in de Pijp. Naarmate zijn hobby iet wat uit de hand liep en de brouwsels steeds beter lukten, stapelde de kratten bier zich op. De tuin en gang slibten langzaam maar zeker dicht met kratten vol met het eerste IJbier. Uiteindelijk deed de slaapkamer dienst als gistings- en lageringsruimte en sliep Kaspar samen met zijn vrouw tussen de balen mout en hop.

Badhuis de Funen kort na de opening omstreeks 1911 (Foto via: Stadsarchief Amsterdam).

Vanzelfsprekend kon dit zo niet langer. Op dit punt besloot Kaspar een eigen brouwerij op te richten. Een bijzondere gebeurtenis, want in de afgelopen 120 jaar was er geen één nieuwe brouwerij bijgekomen in Amsterdam. De zoektocht naar een geschikte locatie om bier te brouwen begon en in eerste instantie ging de aandacht uit naar voormalige slagerijen, want de hygiëne-eisen voor slagerijen kwamen behoorlijk overeen met die van een brouwerij. Maar leegstaande slagerijen bleken in de praktijk vaak te klein of niet goed genoeg bereikbaar.  

Per toeval viel het oog van Kaspar op een krantenartikel over de sluiting van de laatste badhuizen in de stad. Een badhuis, ideaal! Deze gebouwen beschikten over de nodige waterleidingen en afvoeren die noodzakelijk zijn om bier te kunnen brouwen. Vrij snel hierna bezocht Kaspar drie leegstaande badhuizen: die aan het Javaplein, de Boerhaveplein en de Funenkade. Toen hij het badhuis aan de Funenkade zag wist hij meteen: Dit is ‘t. Het oude gebouw met die twee maffe torentjes, naast molen de Gooyer. Hier moest het gebeuren.

Het voormalige badhuis in 1987, twee jaar nadat wij erin zijn getrokken (Foto via: Stadsarchief Amsterdam)

Het vervallen badhuis was op dat moment in beheer van het Gemeentelijk Grondbedrijf. Kaspar had het geluk dat hij te maken kreeg met Adrie van Oostrum. Een vriendelijke man die plezier haalde uit het vinden van nieuwe bestemmingen voor leegstaande panden, zoals het badhuis de Funen. Het Grondbedrijf werkte graag mee, omdat zij de kans dat dit onmogelijke pand ooit nog verhuurd zou worden zeer gering achtte. Het feit dat van Oostrum een bierliefhebber was heeft ongetwijfeld meegespeeld, want in de jaren daarna was hij regelmatig te vinden in het proeflokaal.

Vanaf de eerste bezichting ging het allemaal razendsnel, het contract werd getekend en de gemeente toonde zich van haar beste kant: Kaspar hoefde pas huur te betalen op het moment dat er geld verdiend werd. Jaren later kon de brouwerij aan de Funenkade niet langer aan de groeiende vraag naar IJbier voldoen, dus openden we in januari 2013 een tweede brouwlocatie. Deze vind je zo’n 700 meter verderop, aan het Zeeburgerpad. 

Verwijzingen naar het verleden

Dat het pand vroeger dienst deed als badhuis is geen geheim, er zijn dan ook nog genoeg verwijzingen naar het verleden te vinden. Zo bevinden zich achter één van de vergistingtanken nog  oorspronkelijke tegeltjes en zeephouders. Boven de ingang van ons proeflokaal zie je nog steeds de twee bordjes hangen die aangeven waar de mannen en waar de vrouwen naar binnen moesten. Ook vind je in het proeflokaal een bordje met de oorspronkelijke openingstijden van het badhuis (goed zoeken, hij hangt er echt).

Benieuwd geworden naar ons proeflokaal? Het is natuurlijk voor iedereen toegankelijk tussen 2 uur ‘s middags tot 8 uur ‘s avonds. Maar een kijkje in de brouwerij kan ook, al voor zes en een halve euro per persoon leiden we je graag rond. Voor dat geld krijg je er nog een biertje bij ook, geen geld.